مرجع اخبار سینمای ایران اخبار هالیوود ، آمار فروش فیلم

فیلم شنای پروانه ، اولین فیلم بلند محمد کارت یکی از پدیده های جشنواره فیلم فجر 38 بود

سینمانیوز : نقد فیلم شنای پروانه

نگاهی به شخصیت پردازی در فیلم شنای پروانه

فاطمه فریدن / نویسنده و منتقد سینما

اژدها وارد می شود

قالب اصلی سینمای اجتماعی ایران طی سال های اخیر، وابسته به عناصری مانند نزاع خیابانی، جدال و بعضاً نمایشی کم رمق از هنجارهای محیطیِ جامعه است. مجموعه موارد ذکر شده درباره فیلم شنای پروانه نیز صدق کرده و میزان خشونت و نبرد میان کاراکترها را از این منظر ترقی می دهد.

محمد کارت به عنوان فیلمسازی که پیش از این در آثار مستند خویش طبقه فرودست جامعه و عموما شرایط زیستی اشرار و اوباش را واکاوی کرده بود، این بار نیز همچون گذشته بخشی ناشناخته از زندگی پر فراز و نشیب همان طبقه را به تصویر کشیده است؛ با این تفاوت که تا حد امکان برای پرداخت کاراکترها و ایجاد گره های دراماتیک کوششی مضاعف انجام داده است.

بخش عمده ای از بار دراماتیک فیلم درواقع منوط به خلق کاراکترهایی است که کنش آنان عمدتا مبتنی بر دینامیک داستان و پویایی شخصیت ها است. به عنوان نمونه، کاراکتر هاشم در این فیلم نمادی از شرارتِ پنهان است. هاشم که ظاهراً در نگاه اهالی محل فردی اخلاق مدار و خوش مرام شناخته می شود، زیرلایه های نهانی در خود گنجانده که نویسنده از جمع و کثرت آن در داستان سازی و به عنوان شاخصه های پیشبرد درام بهره گرفته است. در حاشیه این نکته، دیگر شخصیت ها نیز که هر یک بر حسب شرایط زیستیِ همسان و مشترک با یکدیگر در بحران های پیش آمده شریک هستند، به صورت مجزا و به شکلی پازل گونه مابقی گره افکنی و سرانجام گشایش گره ها که طبق اصول درام سازی ذکر شد را بر عهده می گیرند.

از نگاهی دیگر، هاشم با آن که فقط در نیمه آغازین فیلم حضور مستمر دارد و در سکانس های مختلفِ دیگر فقط در زندان به سر می برد، اما به واقع در حکم نقطه مرکزی شَر و تحریک گر و ابزار درگیری میان کاراکترها شناخته می شود. یکی از شخصیت های دیگری که همپای او به فریب دادن برادرش حجت و اعضای خانواده مشغول شده و اذهان اهالی محله را نیز از جریان اصلی خلاف کاری ها منحرف می کند، شخصیت مصیب است که تا پیش از شناختن زنی که عامل فیلم گرفتن از پروانه در استخر زنانه بوده، کمتر در معرض حدس و گمان قرار می گیرد. مصیب هرچند تا حدی در ساخت این قبیل داستان ها و در قالب شمایل یک شرور، اعمال و رفتارش اندکی کلیشه ای و قابل حدس به نظر می رسد، اما توان و پتانسیل او برای به خدمت گرفتن احساسات مخاطبان در پردازش داستان جدی و مفید صورت می پذیرد. مصیب در طول قصه می کوشد به مسیری که هاشم پیش از آن طراحی کرده و افراد بیشماری را به جان یکدیگر انداخته قوایی دوباره بخشد و دست آخر نیز انتقام خود را از خانواده او بستاند.

از این جهت، جریان پرشوری که از ابتدا توسط هاشم، کاراکتر محوری فیلم آغاز شده بود به واسطه شاخه های متعدد که یکی از آنان مصیب بوده، قوت گرفته و ریتم داستان را از موقعیتی پایدار به حالتی تهاجمی و پرتحرک سوق می دهد.

بر این اساس، کارت و گروه نویسندگانی که نهایت تلاش خویش را در جهت ایجاد موقعیت های فرارونده و نه ساکن به انجام رسانده اند، در قیاس با آثاری این چنینی ثمر داده و روایت فیلم را به لحاظ دراماتیک در استانداردی بالاتر قرار می دهد.